Lepistes Üretmek

  Lepistes ırk ıslahı hobisine başlamanın birçok değişik yolu vardır. Birçok kişi güzel görünen ve pervasızca üreyecek yeni balıklar alarak coşkuyla üretime başlarlar. Bulabildikleri her çeşit lepistesi toplayarak işe başlayanlar kısa sürede çok fazla akvaryuma ihtiyaç olduğunu görürler. Genelde bu heyecanlı kişiler fazla balıklarını akvaryumculara satarlar veya malzeme ile takas ederler. Zaman geçtikçe farkedecekleri şey bahçelerinde birkaç havuz olmadan akvaryumcuya balık yetiştirmek, yer ve çalışma gerektireceği için zorlaşmaya başlar. Kolay görünmesine rağmen, kalitesiz damızlıklar edinip, alakasız balıklarla çaprazlama yapıldıkça çıkan üretim küçük ve deforme olmaya başlar. Araştırmalar bu konuda profosyonelleşmenin daha ciddi olmak gerektiğini ve yavrularını kendisi gibi çıkaracak safkanlar edinmenin gerekli olduğunu ortaya çıkarmıştır.


Damızlık Edinmek

  İlk ve en önemli adım kaliteli damızlıklar edinmektir. Bunlar genellikle sadece saygın lepistes üreticilerinde bulunur. Akvaryum dükkanlarında bulunan lepistesler genelde Singapur üretimi olan (kalitesiz) ticari üretimler veya üreticilerin ıskarta olarak ayırdığı (şov lepistes diye isimlendirilen) balıklardır. Her iki durumda da melez olabilecek balıklardaki genetik kalıntılar genelde daha çok ilgi, daha çok akvaryum , daha çok çalışma ve gerçek şov kalitesi sayılabilecek safkan ortaya çıkarabilmek için deneyim gerektirir.
  Herşeyden önce zevkinize uygun renge karar verin. Balığınızın varyete özelliklerini beğenmeniz önemlidir ve yıllarca tutabileceğiniz bu renkli varyeteyi siz seçeceksiniz! Kaliteli damızlık lepistesler ucuz değildir, fakat başlangıç masrafınız sadece bu kadar olacaktır. Kısırlık veya az verimlilikleri ve düzenli çaprazlama yapmayınca ortaya çıkacak küçük cüsseli  balıklardan dolayı albinolar deneyimsiz kişilere tavsiye edilmez. Edineceğiniz damızlıklar bütün yavrularını anne babasına benzer çıkaracak safkanlar olmalıdır. En az bir trio veya iki çift almanızı öneririz. Erkeğin bütün iyi özellikleri göstermesi gerekir ve tercihen genç de olmalıdır. Genç erkekler üretken olurlar ve çiftleşme için daha çok ilgi gösteririler.


Yeni Balık Alma

  Lepistesler genelde az miktarda su içerisinde düzensiz ısı değişikliklerine maruz kalarak bir , iki günlük kargo ile karanlık strafor kutularda kargolanırlar , neticede strese girerler ve hastalıklara açık duruma gelirler. Yeni gelen lepisteslere yüzgeçlerini gererek dolaşabilecekleri uygun bir ortam hazırlamak çok önemlidir.
  Su değerlerindeki değişiklikler ciddi problemlere, bazen balık ölümlerine neden olur. İçine üretim filtresi koyulmuş 20 litrelik steril bir tank balıklar için hazır bulundurulmalıdır. Su parametre bilgilerini almak için üreticinize başvurun. Düzenli olarak sularına tuz koyuyor mu? koyuyorsa hangi oranda ? Ph değerleri nedir? Ph değerindeki anlık değişiklikler lepistesler için felaket demektir ve tuzlu bir ortamdan tamamen tatlı suya taşımak tabi ki problemler yaratacaktır. Balıkların geldiği suyu olabildiğince benzetmeye çalışın. Bazı üreticiler tuz , formaldehit ve spektogram antibiyotik gibi katkıların birini veya birkaçını önlem olarak kullanmayı önerirler.
  Yeni gelmiş balıkları su döngüsü başlamamış temiz bir tanka koyduğunuzda, sudaki amonyak seviyesinin takip edilmesi ve suyun bir kısmının günlük değişimi gereklidir.

Erken Doğum

 Dişiler erken döl tutmuş yani pre-hit olabilir ve herhangi bir zamanda doğurmaya hazır olabilirler. Balık tedarikçiniz bu tür bilgileri size vermelidir. Baba size gönderilen erkek olmayabilir. Aslında bu faydalı bile olabilir; özellikle half-black varyetelerde, erkeklerden çok uzun süre ayrı tutulan dişilerin döllenme problemi ortaya çıkabilmektedir. Bazı üreticiler bu ilk batın yavruların ıskartaya ayrılmasını önerselerde, bu batını elde tutmak önemlidir.Dişiniz ikinci bir doğum yapamadan taşınma stresinden dolayı ölebilir,  erkeğinizin kısır olmadığını bilemezsiniz , yavruların babasının genetik kalitesi elinizde ki erkekten daha iyi olabilir. Bu deneme batını yavrular, zamanı gelince geri çaprazlama için bile kullanılabilir. Yavruların gümrükte X-ray cihazlarından etkilenmiş olma ihtimalleri varsa doğumdan sonra hemen belli olacaktır ve bu durumda ıskartaya ayrılmaları gereklidir.


  Eğer bu deneme batınındaki erkeklerin tamamı birbirine benziyorsa (saygın bir üreticiden alınması durumunda) kaliteli safkanlar edindiğinizden emin olabilirsiniz. Eğer erkekler değişik boyut ve renklerde ise dişiler dahil tüm batının ıskartaya ayrılması gereklidir. Erkeğin babası olacağı doğacak bir sonraki batına bakın. Eğer dişi doğumundan sonra 24 saat içinde elinizdeki erkek tarafından döllenirse bu sağlanabilir (kesin olmamakla birlikte olabilir), yoksa dişi depoladığı eski erkeğin spermlerini kullanacaktır. O nedenle dişi zayıf veya stresli görünmüyorsa ilk doğumdan sonra erkeği dişiden ayırmayın. Bir gün sonra dişiyi alabilirsiniz.

Üretim Akvaryumu

 20 günden sonra dişi veya dişiler yavru alınmak için 10 veya 20 litrelik tabanı boş  cama cam akvaryumlara ayrılmalıdır. Doğum yapma periyodu 28 gün olsa da , 21 günden 40 güne kadar değişebilir. Bu balığın genetiği, ısı durumu gibi bir dizi faktöre bağlıdır.
 
Üretim akvaryumu hazırlamanın değişik yolları olsa da fiziksel rahatsızlığı önlemek için kullanılan suyun %50sini dişinin bulunduğu  tanktan almak çok önemlidir. Bazen bitki kullanmak gibi yavruların saklanabileceği yerler oluşturulabilir.
 
 Doğum alanı oluşturmada kullanılabilecek diğer bir yol ise yavruların içinden kaçabileceği bir sistem kurup dişiyi hapsetmektir. Dişinin yavrularını yemediğinden eminseniz yavrular için saklanma yeri ayırmayabilirsiniz. Aslında ilk batın için ikinci yol önerilmez ve genelde çoğu dişi yavrularını yer.


 Popüler bir diğer ekipmanda birçok evcil hayvan mağazasında satılan plastik yavruluktur. Altında yarıklar bulunan düz veya V kesitli tabanı olan yavruluklar, yavruların aşağıya düşeceği korumalı bir alan yaratır. Bazı olumsuzlukları da vardır. Doğum başladığı an hariç dişiyi ne zaman yavruluğa ayıracağınızı bilemezsiniz. Dişiyi çok erken ayırırsanız erken doğum yapabilir veya yavruları erken doğurabilir, strese girebilir, sağlıklı yavrular yüzeye çıkmak isteyeceğinden dişi tarafından yakalanabilir, yavrular yarıklara sıkışıp yaralanabilir. Bu alet beklenmeyen bir doğum esnasında kullanılabilecek en iyi ilk yardım malzemesidir.


  Hamile bir dişi eğer başka bir tanka alınırsa daha durağan bir hal alır ve ağır vücudundan dolayı sabit durur. Doğumdan hemen önce dikkatli baktığınızda vent açıklığının genişlediğini görebilirsiniz. Dişinin zayıflamasından doğumun bittiğini söyleyebiliriz. Doğum bittiğinde dişi ayrılmalı ve stres bakımından gözlemlenmelidir. Doğum bazı dişiler için çok zordur ve bazen vücutları normal fonksiyonlarını yitirirler. Oldukları yerde yüzgeç çırpıp sabit kalabilir ve yüzme yetilerini yitirebilirler. Bu durumda yavrulara yapacağınız iyi bir bakım harici yapabileceğiniz başka bir şey kalmamıştır.


Yeni Doğan Yavru

 Yeni doğmuş sağlıklı yavru açtır. Bununla birlikte yemlerini nasıl bulacaklarını bilmeden dünyaya  gelmişlerdir. Bu durumda yavru büyütebilmek için ufak tanklar önemlidir. Sınırlı enerjilerini daha az harcayarak arayarak yemlerini daha çabuk bulurlar. Verilen yem ufacık ağızları tarafından yenilebilecek kadar küçük olmalıdır yoksa yenilemeyen yemler tankta kirlilik oluşturur.
  Yeni çıkarılmış artemia yeni doğmuş yavrular için popüler bir yemdir aynı zamanda yüzdükleri için yavrular bunları kovalamaya çalışırlar. Canlısı kadar besleyici özelliği olan dondurulmuş artemiada satın alınabilir, yavrular yavaş yavaş bu yeme alıştırılmalıdır. Haşlanmış yumurta sarısı yavruların  tüketeceği bir protein bulutu oluşturabilir. Mikro kurtçuklar yavrular için mükemmel bir yemdir. Dibe düşerler ve günlerce canlı kalabilirler ve artemiadan daha fazla büyümelerine destek olurlar. Bu durumda yavrular sadece genç ve küçük kurtları yiyebileceğinden, tabanda kalan büyük kurtlar akvaryumdan çıkarılmalıdır.
  Yavrular serpilip, bulundukları tank dar gelmeye başladığında daha büyük bir tanka taşınmalıdır. Üretim filtresi ve düzenli su değişimleri büyümelerine yardımcı olacağı gibi kalabalık da hastalıklara davetiye çıkarır.

İtlaf

 İtlaf temel olarak her batın yavrudan kalitesiz olanları elemektir. Büyük balıklara yem yapılabilir, akvaryumcuya satılabilir veya ciddi anormalliklerinden dolayı itlaf edilebilirler. İyi kalitede bir türde ıskartaya ayırma ihtiyacı seyrek karşılanan bir durumdur. Ama bununla birlikte önemli bir işlemdir.
 Yeni doğmuş lepisteslerde bazen zayıf, koyu renkli yavrular ve yüzemeyen kamburlar olacaktır. Bunlar hemen itlaf edilmelidir. Altıncı haftada bazı balıkların diğerlerine nazaran gerektiği şekilde büyüyemediğini fark edeceksiniz, zamanında yetişkin olamayacaklarından ıskarta olarak düşünmek gerekir. Cinsiyet özelliklerinin geç ortaya çıkması ıskarta nedeni değildir.


Cinsiyet Ayrımı


  Yavrular ilk haftada cinsiyetlerinden ayrılabilir, aslında bu gerçekten gereklidir. Erkeklerin anal yüzgeçleri şekillenmeye başladığında dişilerin ayrılma zamanı gelmiştir (Bu 3 ile 6 hafta arasında olur) . Bir kepçe ile yakalayın veya küçük bir cam bardağa alın, her birini tek tek inceleyin. Gravid spot varmı veya gonopodyum gelişiyor mu?


Harem - Üretim


  Eğer balıklarınızın safkan olduklarından eminseniz dişi erkek ayırmanıza gerek yoktur. Kız dişileri ayırmanız doğacak olan yavruların babasını bilebilmeniz için önemlidir ama bu durumda çok fazla yere ihtiyacınız olur. Üretim programınızda anne babayı kontrol altında tutmak isteyebilirsiniz ki bu sizin yapmanız gereken bir seçimdir.
  Erkeklerin bulunduğu akvaryuma birkaç dişi bırakılabilir. Bu yolla aynı zamanda elinizde hem pre-hit hemde kız dişileriniz bulunur. Ayrıca büyüyen erkeklerin dişiler üzerinde pratik yapmaları önemlidir. Yetişkin erkeklerin spermlerini boşaltmaları gerekir ve genç dişilerin bununla başa çıkmaları problem yaratmaz.


Damızlık Seçmek

 Dişileri seçmek, taşıdıkları genin özelliklerinin sadece az bir miktarını gösterdiklerinden zor olabilir. Dişiler kuyruk sapı geniş ve güçlü görünümlü, düzgün şekilli vücuda sahip olmalıdır. Kuyrukları şekilli ve renkli olmalıdır. Renk aslında önemli değildir. Üzeri renkli dişiler genelde yavrularından iyi erkekler vermezler. Dişiler 3-4 aylıkken kullanılmalıdır.
  Erkekler kesinlikle elde etmeye çalıştığınız türün tüm üstün genetik özelliklerini göstermek zorundadır. Örneğin düzgün renk ve şekilli kuyruk ve bunu tamamlayan, tamamiyle aynı renkte sırt yüzgeci gibi. Çok düzgün vücut şekilleri olmalı, güçlü ve enerjik görünmelidirler.

Üretim Teknikleri

  Inbreeding: (aynı soydan yetiştirme)Bu temelde kanı saf tutmaktır. Yakın akrabalıkları bulunan balıklar birlikte bulundurulur ve kız kardeş , erkek kardeş, baba ise kızları ile düzenli şekilde çiftleştirilir. Üreticiler bunu çoğu zaman renk ve şekil bakımından türü sabitlemek için kullanırlar. Genellikle bir batının en iyi erkeği ve en iyi dişisi alınıp çiftleştirilir. İn-breeding yıllarca güzel balıklar üretebilmenizi sağlasa da, başta edindiğiniz alımlı ve çok kaliteli damızlıkların kanı nesiller sonra çok fazla akraba çiftleşmelerinden dolayı genetik hatalar sebebiyle zayıf duruma düşecektir. Damızlıkları seçerken büyük dikkat gösterin; güçlü bir vücut yapısı, kanı güçlü tutabilmek için gereken en önemli şeydir.


  Line Breeding/Line Crossing: Bu metod aslında bir çeşit inbreedingdir. Çalışmaya iki dişinin yavrularını ayrı tutmakla başlanır, iki ayrı seri oluşturulur. Serileri karıştırmamak için çok fazla akvaryum gerektirir. En iyisi her ayrı seriden farklı özelliklerde damızlıklar seçmektir. Mesela bir seride geniş vücutlu olanlar takip edilirken, diğer seride kuyruk yapısı üzerine düşülür. Amaç her seri farklı bir durum veya şekil aldığında varyetenizin devam etmesine yardımcı olmaktır. Aynı zamanda ara sıra çaprazlayabileceğiniz iki ayrı seriniz olur. Balıklarınızın boyutunu büyütmek istediğinizde veya çok fazla akraba çiftleşmesinden kaçınıp dış çaprazlama(out-cross) yapmak istediğinizde başka birinin balıklarından kullanmak yıllarca oturtmaya çalıştığınız varyetenizin özelliklerini ve kalitesini kaybetme riski taşır
 
Out Crossing: Bu birbirleriyle alakasız balıkların çiftleştirilmesidir, inbreedingin tersidir. Bu hybrid(melez-kırma) adı verilen lepistesler oluşturur. Hybridlemenin iyi tarafı ; balığın sıradışı büyüklüğü, renk ve sağlık olarak görülebilir. Ebeveynlerin genetik özellikleri karıştırılınca balık şov için iyi görünse de üretim için iyi değildir. Bu outcross üretim birkaç nesil güzel balıklar çıkaracak olsa da gen özelliklerini kaybedecek ve yavruları küçülüp orjinal yabani forma yaklaşacaktır.
 
  Bu aslında yeni bir varyete çıkarmak gibi olsada, saf bir varyete çıkarabilmek için yüksek genetik bilgisi ve çok fazla zaman gerektirir. Bu nedenle outcross yaparak varyete oturtma çalışmaları acemilere önerilmez.

  Çoğu üretici line breeding ile balıklarını safkan turmaya çalışırken kanlarını geliştireceğini düşündüğü karakterdeki balıkların en iyisini seçerler.

 Bilmemiz gereken,  lepistesler değişik bakım metodları, su değerleri ve üretim tekniklerine farklı farklı tepkiler verirler. Bir üretici için yolunda giden bir teknik, aynı kan ve varyete beslemenize rağmen sizde olumlu sonuçlar vermeyebilir. Her türün gelişimleri farklı olduğu gibi ihtiyaçları da kendine özgüdür. Sizin ve balıklarınız için uygun olabilecek üretim tekniklerini analiz etmeniz için dikkatli bir bakım yıllar alabilir. Bu da lepistes üretmeyi büyüleyici bir hobi haline getirir.


Çeviren: Barış Er
orjinal çevirinin www.guppyfunclub.com ve www.akvaryum.com forumu haricinde yayınlanması yasaktır.
Kaynak: http://guppyplace.tripod.com/Breeding.html 

1.50 metre akvaryumum için balik önerisi alabilirmiyim daha önce oscar vardı çok kirlettileri için bırakmak zorunda kaldım dis filtre pipo mevcuttur seyir zevki olan güzel bir akvaryum istiyorum fikirlerinizi bekliyorum